"Bijzondere mijlpalen zijn doctorandi die een schitterend carrière gemaakt hebben"
Professor Jacques Vandenbulcke was vele jaren actief als professor aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. We vroegen hem hoe hij terugblikt op zijn lange academische loopbaan, en welke momenten of mijlpalen hem het meest zijn bijgebleven. Ook spraken we over zijn passie voor Italiaanse wijnen, waar hij veel over weet en een groot liefhebber van is.
Prof. Jacques Vandenbulcke: Ik heb vele colleges gedoceerd aan KU Leuven, maar mijn belangrijkste onderzoeksdomein was ongetwijfeld Database Management. Ik heb er meerdere boeken over geschreven, en na mijn emeritaat hebben een aantal collega’s het basisboek uitgebreid en naar het Engels vertaald. Sedert enkele jaren is nu ook een versie in het Chinees beschikbaar.
In mijn academische carrière heb ik heel wat bijzondere momenten meegemaakt, niet in het minst met studenten. Vlak voor mijn emeritaat gaf ik nog de cursus Bestuurlijke Informatiesystemen. Bij het laatste college, voor een zeer grote groep, wilde ik iets speciaals doen. Ik belde vóór Kerstmis naar de Alma, en zij suggereerden om glühwein te serveren, uitgedost als Kerstmannen. Dit was een enorm succes. Bij het examen in januari schreef een student: “Ik heb echt genoten van uw glühwein, maar ik ben achteraf ziek geworden en heb drie dagen in het UZ gelegen. Zodoende heb ik uw cursus niet volledig kunnen blokken. Gelieve daar aub rekening mee te houden…”
Op een andere keer kwam een studente in paniek mijn kantoor binnen. Ze had vierde zittijd in het derde jaar, en terwijl ze was gaan eten, hadden haar ouders al haar boeken en teksten weggenomen (!). Ik heb de studente toen geholpen met allerlei cursussen en nota’s, en – ongelooflijk maar waar –in haar vierde zittijd is ze uiteindelijk toch geslaagd (ondanks de ouders!)
Bijzondere mijlpalen zijn uiteraard de uitstekende doctorandi die naderhand een schitterende carrière hebben gemaakt!
U was nauw betrokken bij het SAI – het Studiecentrum voor Automatische Informatieverwerking. Wat was de missie van SAI? En welke rol speelde het in de ontwikkeling van data- en informatiesystemen binnen de economische wetenschappen?
Jacques Vandenbulcke: Ik ben 42 jaar voorzitter geweest van het Studiecentrum voor Automatische Informatieverwerking. SAI is een vereniging zonder winstdoel die zich richt tot informatici en informatiedeskundigen. Voor deze doelgroep organiseert SAI talrijke activiteiten zoals avondconferenties, workshops, podcasts en video’s. De vereniging brengt elk kwartaal het digitale tijdschrift SAI UPDATE uit.
Ik had het geluk dat de vereniging in mijn periode enorm veel succes had. Op sommige avondconferenties waren er tot 400 deelnemers, en nagenoeg alle workshops waren volgeboekt.
Met SAI had ik een uitstekende relatie met het bedrijfsleven in Vlaanderen en in Brussel. In mijn reeks colleges gaf ik onder meer Computer Applications in Management. Daar moesten studenten, in teamverband, een informaticaprobleem uit de praktijk oplossen. Dankzij mijn SAI-contacten kon ik heel wat prachtige cases vastleggen, waar studenten enorm veel waarde hebben uitgehaald!
Naast uw onderzoeks- en onderwijswerk was u ook sterk betrokken bij de oprichting en opvolging van verschillenden leerstoelen aan de KU Leuven. Wat betekende dat voor u? En hoe zag u de wisselwerking tussen universiteit en bedrijfsleven?
Jacques Vandenbulcke: In 2006 ben ik lid geworden van de Stuurgroep Leerstoelen-op-Naam, en van 2007 tot 2022 ben ik voorzitter geweest van deze stuurgroep. Het was een intense en zeer aangename samenwerking. In die vijftien jaar hebben we ongeveer €105 miljoen opgehaald voor leerstoelen, met zero kosten voor de universiteit. Het kwam erop aan de sectoren goed te kennen waarin de universiteit verder onderzoek wilde doen, en tegelijk uitstekende contacten te onderhouden met de bedrijfswereld. Naast vele leerstoelen in geneeskunde zijn wij erin geslaagd nieuwe leerstoelen te openen in economie, theologie en religiewetenschappen, toegepaste wetenschappen, letteren en andere domeinen. Sommige leerstoelen die wij toen hebben geïntroduceerd, zijn sindsdien steeds opnieuw verlengd en lopen nog steeds door tot op de dag van vandaag!
“Voor het academisch personeel is de werkdruk zeer hoog geworden terwijl de overheidsbijdragen steeds kleiner worden.”
Enkele maanden na mijn vertrek op 1 april 2022 werd de Stuurgroep Leerstoelen-op-Naam opgeheven en vervangen door een nieuwe interne medewerker. Het was een beslissing die ik wel zag aankomen. Erg spijtig, want sindsdien zijn er veel minder leerstoelen geopend. Bovendien ben ik, bij nieuwe leerstoelen waarvoor ik zelf contacten had gelegd, zelfs bij de inhuldigingen niet meer betrokken geweest.
Welke concrete impact zag u dat deze leerstoelen hadden, zowel op de academische output als op de studentenervaring?
Jacques Vandenbulcke: De impact van de leerstoelen was enorm groot. Het was vooral bewonderenswaardig hoe jonge onderzoekers bijzonder intensief bezig waren met nieuwe technologieën en nieuwe denksporen in zeer uiteenlopende disciplines. Bovendien waren er, naast onderzoeksgebonden leerstoelen, ook onderwijsgebonden leerstoelen, waar studenten een enorme ervaring uit haalden.
Vele onderzoekers op leerstoelen hebben met hun academische output furore gemaakt aan KU Leuven, en zijn later met een academische loopbaan beloond.
Hoe hebt u doorheen de jaren het studentenpubliek en het economische onderwijs zien veranderen? Wat bleef voor u essentieel in het lesgeven?
Jacques Vandenbulcke: Het universitair onderwijs is tijdens mijn loopbaan erg veranderd. We gingen van een systeem waarin studenten die niet slaagden alle vakken beneden 12/20 moesten overdoen, naar een chaotische toestand waarin nagenoeg alles was toegelaten, tot de ‘harde knip’ waarbij studenten geen eerstejaarsvakken meer kunnen meenemen naar het derde jaar. Ondertussen zijn veel studenten ook ‘jobstudent’, met een maximum van 650 werkuren per kalenderjaar.
Voor het academisch personeel is de werkdruk zeer hoog geworden terwijl de overheidsbijdragen steeds kleiner worden. In deze context moet de universiteit evolueren naar een dynamische entiteit, gekenmerkt door een sterke focus op technologische innovatie (zoals kunstmatige intelligentie), flexibele leermodellen, een optimaal samengaan van onderwijs en onderzoek, digitalisering en on-line leren. Daarnaast is er nood aan aandacht voor toekomstige ontwikkelingen en beroepen, levenslang leren en maatschappelijke betrokkenheid. Dat zijn grote uitdagingen voor toekomstige professoren!
U bent nu emeritus. Hoe ziet uw dagelijks leven eruit vandaag? En welke raad geeft u graag mee aan jonge economen of alumni?
Jacques Vandenbulcke: Als emeritus heb ik het redelijk druk. Ik ben lid van PROBUS BORLUUT, waar ik inmiddels ‘gepromoveerd’ ben tot reisleider. Ik heb al vele meerdaagse reizen georganiseerd, en nog meer daguitstappen (onder andere ook naar KU Leuven). Daarnaast ben ik een grote tuinliefhebber, wandelen we graag, volgen we heel wat sporten, en gaan we zelf nu en dan op reis.
Voor jonge economen of alumni wens ik: een boeiende jobinhoud, toffe collega’s en aandacht voor duurzaamheid en ethiek.
Iets over Italië en Italiaanse wijnen. U ben daar naar verluidt expert in?
Jacques Vandenbulcke: Zowat elke Italiaanse streek heeft klimaatzones die kwaliteitsvolle wijnbouw mogelijk maken. Vergeet even de Franse Champagne en proef een voortreffelijke Franciacorta, zoals Franciacorta Ca’ del Bosco in Erbusco. Of ontdek de wijnen van Località San Leonardo in Avio (Trento) en de schitterende wijnen van Lageder in Magrè. Vergeet zeker niet de uitstekende wijnen uit Piemonte, zoals de Barolo. Een aanrader: Matteo Correggia in Canale. En niet te vergeten: de Brunello di Montalcino. Nog een tip: bent u in de omgeving van Firenze ? Bezoek dan zeker het wijndomein van Marchesi Antinori, een ongelooflijk futuristische architectuur, met wijngaarden en een restaurant tussen de wijnranken. Geniet ervan!
Freddy Nurski en Fa Quix