Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Ekonomika Senioren in de Faculty Club in Leuven op 26 april 2024 besprak professor Paul De Grauwe de opkomst van China als een industriële grootmacht en de mogelijke gevolgen die hij ervan verwacht voor de Europese industrie. Hij stelde dat China, dat ooit weinig industriële goederen produceerde, nu bijna 30% van de wereldwijde verwerkende nijverheid voor zijn rekening neemt, meer dan het dubbele van de EU en de VS. China is niet alleen kwantitatief succesvol, maar wordt ook een technologische leider in sectoren zoals zonnepanelen, batterijen, elektrische auto’s... Prof. De Grauwe bracht daarnaast ook kritiek uit op de vernieuwde Europese begrotingsregels.

De cruciale vraag voor Europa is of China de Europese maakindustrie zal overnemen? Prof. De Grauwe gelooft niet dat dit zal gebeuren. Hij verwijst naar de theorie van comparatieve voordelen van David Ricardo, die stelt dat het niet in het economisch belang van China is om alles te produceren. Zelfs als China in alle sectoren beter zou zijn, zouden ze zich moeten specialiseren in sectoren waar ze de grootste voordelen hebben, wat meer inkomen genereert dan alles te willen produceren.

Deze theorie suggereert dat er altijd sectoren zullen zijn waarin Europa zich kan specialiseren, waardoor handel met China een tweerichtingsverkeer blijft. Europa kan bijvoorbeeld farmaceutische producten maken, zelfs wanneer China de productie van batterijen en elektrische auto’s domineert.

Prof. De Grauwe betwijfelt of de Chinese overheid geopolitieke doelen nastreeft om de wereld te domineren door de industriële capaciteit van andere landen te vernietigen. Hij geeft twee redenen waarom zo’n strategie zou falen. Ten eerste, wanneer China alles produceert, zou Europa niets hebben om in ruil aan te bieden, wat leidt tot onhoudbare schulden. Ten tweede zou een dergelijke strategie onvermijdelijk leiden tot protectionisme, waarbij Europa en Amerika hun grenzen zouden sluiten.

De conclusie is dat een Chinese strategie om alles te willen produceren niet zal slagen en dat er nog voldoende industriële kansen voor Europa en Amerika zullen overblijven. Paul De Grauwe benadrukte voorts dat er geen reden is om aan te nemen dat het maken van batterijen superieur is aan het ontwikkelen en produceren van vaccins, wat aantoont dat verschillende industrieën elk hun eigen waarde hebben.

Kritiek op de Europese begrotingsregels

Prof. De Grauwe bekritiseerde ook de vernieuwde Europese begrotingsregels, die volgens hem Europa schade zullen toebrengen. Hij stelde dat de tijdelijke opschorting van de regels tijdens de pandemie plaats heeft gemaakt voor een akkoord over “opgefriste” regels. De belangrijkste wijziging is de introductie van een “duurzaamheidsanalyse” door de Europese Commissie, die de schuldratio van lidstaten beoordeelt op ‘duurzaamheid’. Dit vereist voorspellingen over economische variabelen zoals BBP-groei en inflatie.

Hij bekritiseerde het behoud van de oude regels als arbitrair en schadelijk, zoals de 3%-norm voor de begrotingstekorten en de 60%-norm voor de overheidsschuld. Hij waarschuwde dat deze regels, samen met bezuinigingen in een periode van hoge ECB-rentevoeten, een Europese recessie kunnen veroorzaken. Bovendien beperken ze de mogelijkheid voor lidstaten om publieke investeringen te financieren via schuld, wat essentieel is voor investeringen in de energietransitie en een groene economie.

Prof. De Grauwe pleit voor een regel die investeringen toestaat als het maatschappelijk rendement hoger is dan de schuldkosten, ongeacht de schuldratio. Hij benadrukte dat investeringen in duurzame groei en overheidsinkomsten de schuld duurzaam maken. De huidige regels negeren volgens hem het belang van schuldfinanciering voor publieke investeringen en houden vast aan schadelijke dogma’s waardoor Europa zichzelf benadeelt.

Freddy Nurski