Vanuit economisch standpunt is het ongetwijfeld juist dat arbeidsmigratie een ‘win-win’ oplevert, zowel voor de bedrijven die arbeidsmigranten tewerkstellen, als voor de arbeidsmigranten zelf. De eersten krijgen daardoor moeilijk in te vullen vacatures toch ingevuld tegen een aanvaardbare kostprijs, en de tweeden zien hun inkomen drastisch stijgen tegenover wat ze in hun thuisland kunnen verdienen. Maar dat is niet het hele verhaal. Er zijn ook sociale en psychologische kanten aan verbonden. En die zijn niet altijd even positief. Daarover gaat precies de Roemeense film ’Traffic’.

Je verveelt je geen seconde in deze twee uur durende prent van de Vlaams-Roemeense regisseur Teodora Ana Mihai. En dat komt omdat het migratieverhaal verweven wordt in een intrigerende misdaadplot, nl. de grote kunstroof in de Rotterdamse Kunsthal in 2012, gepleegd door een Roemeense dievenbende. Het blijkt om niet de minste kunstwerken te gaan: een Picasso, een Gauguin, een Monnet, een Matisse … zij verdwijnen in minder dan drie minuten tijd uit het museum. Alleen, de dieven zijn geen kunstkenners. Ze hebben wel vaag gehoord dat de werken miljoenen euro’s waard zouden zijn. Maar eigenlijk weten ze niet wat ze met die werken moeten aanvangen.

Maar vooraleer die kunstroof aan bod komt, volgt het scenario eerst enkele Roemeense gastarbeiders die naar hier komen om te wonen en te werken. Hoofdpersonages zijn Natalia en Ginel, een koppel dat we zien vertrekken uit hun dorp ergens op het troosteloze Roemeense platteland waar geen werk noch toekomst is. Zowat de helft van het dorp, vooral jongeren, zijn hen al voorgegaan en zochten ergens in West-Europa werk, vaak met succes.

Hard labeur

Maar als laaggeschoolden komen zij terecht in jobs die vele autochtonen niet meer willen doen, in de land- en tuinbouw, in de schoonmaaksector, de horeca … We zien bv. Natalia hard werken in de mega-serres die we in Nederland kennen. Niet dat ze daar slecht behandeld wordt, maar het is wel hard labeur. En eigenlijk toch niet zo goed betaald. Herhaaldelijk valt in de film het uurloon van 10,5 euro, bruto. De arbeidsmigranten willen vooral geld verdienen om te sparen, en om naar huis te sturen, bijvoorbeeld voor de dure medicijnen voor hun zieke ouders aldaar. Maar na aftrek van hun kosten hier valt dat inkomen vaak behoorlijk tegen. Dat is een eerste frustratie: er wordt hier minder geld verdiend dan verwacht.

En dan wordt de verleiding groot om ‘bij te klussen’. Een dorpsgenoot van Natalia en Ginel, Ita, is een kleine crimineel. Hij organiseert inbraken bij rijke burgers, en zoekt daar handlangers voor. Ginel, die problemen heeft met de terugbetaling van een banklening, wordt door Ita regelmatig ingehuurd als chauffeur. ’Omdat jij toch niks anders kan’, sneerde Ita hem ooit toe. Ginel zou veel liever niet mee doen, maar de financiële strop laat hem geen keuze, ook al weet zijn partner Natalia daar niets van.

Het blijkt evenwel geen goed georganiseerde dievenbende te zijn. En vaak is de buit klein, maar voor hen is het toch een welgekomen aanvulling op hun inkomen. Maar het zal je als Vlaams of Nederlands huisgezin maar overkomen dat ze je juwelen en computer bij jou thuis komen stelen. Op een bepaald moment laat Ita zich ontvallen ‘Maar we pakken toch niks af van de armen, zoals jullie doen.’ Het zegt iets over hun frustratie…

“Tewerkstelling in de EU, waarbij werknemers uit het ene EU-land in een ander EU-land aan de slag gaan, blijkt toch niet altijd even gemakkelijk en correct te verlopen.”