Pleegzorg als welgekomen antwoord van de samenleving op hulpbehoevende kinderen en volwassenen
Inkijk in de werking van Pleegzorg West-Vlaanderen
Op een mooie lenteavond eind april was Ekonomika West-Vlaanderen te gast bij Pleegzorg West-Vlaanderen in Brugge. We werden warm verwelkomd door Nathalie Dessein en Stefan Deschepper. Nathalie is Ekonomika alumna en algemeen directeur van Pleegzorg West-Vlaanderen. Stefan is één van haar teamleads. Dit bezoek was een vrij atypische Ekonomika-activiteit maar wel een die beklijfde en nazinderde.
Pleegzorg is een hulpvorm voor kinderen en jongeren, en ook voor volwassenen met een handicap of psychiatrische problematiek ('pleeggasten’), die om verschillende redenen tijdelijk niet thuis kunnen of mogen wonen. Pleeggezinnen bieden gedurende die tijd opvang en zorg aan pleegkinderen of-gasten. Ze doen dat vrijwillig, maar met de steun van een dienst voor pleegzorg. Pleegzorg kan duren tot het pleegkind of de pleeggast weer naar huis kan of zelfstandig kan gaan wonen.
Sommige ouders gaan vrijwillig akkoord om hun kind voor korte of langere tijd in een pleeggezin te laten opvangen (bijvoorbeeld tijdens een opname in een psychiatrische instelling om af te kicken van een verslaving of om een depressie te laten behandelen). Maar er zijn ook schrijnende gevallen waar een jeugdrechter beslist dat een kind niet meer thuis mag blijven vanwege een verontrustende opvoedingssituatie.
DANK AAN DE PLEEGGEZINNEN
Pleegzorg West-Vlaanderen heeft 217 mensen in dienst, waarvan meer dan 90% vrouwen. Zij werken verspreid over een aantal locaties binnen de provincie zoals Brugge, Harelbeke, Oostende en Diksmuide. Als vzw wordt de organisatie gefinancierd door het Vlaams Agentschap Opgroeien. In 2023 bedroegen de uitgaven een kleine 25 miljoen euro. Een goeie helft daarvan ging naar het personeel, een kleine 7% was werkingskost en de rest, een goeie 10 miljoen euro is geld dat rechtstreeks naar de doelgroep gaat, bijvoorbeeld onder de vorm van dagvergoedingen voor de pleeggezinnen. Pleegzorg West-Vlaanderen is een van de vijf provinciale diensten die samen Pleegzorg Vlaanderen waarmaken.
Enig idee hoeveel pleegkinderen en jongeren er in 2024 in West-Vlaanderen geholpen werden? 1900, dat zijn er vijf per dag. Daarnaast waren er ook nog 140 pleeggasten. In totaal vingen 1600 pleeggezinnen deze kinderen en pleeggasten op.
Het aantal dossiers en bijhorend budget stijgt jaarlijks door de focus van de overheid op pleegzorg in plaats van kinderen in instellingen te plaatsen. Minderjarigen komen in de pleegzorg terecht omdat de ouders vrijwillig kiezen voor hulp of omdat jeudhulpinstanties of de rechtbank hulp opleggen door verontrustende situaties.
“De teams staan dicht bij hun klanten, en medewerkers krijgen maximaal de ruimte om te beslissen en te handelen zodat ze snel een antwoord kunnen bieden op de veranderende behoeften van klanten en medewerkers.”
TWEE SOORTEN PLEEGGEZINNEN
Bestandspleeggezinnen zijn gezinnen die heel bewust kiezen voor pleegzorg, los van het kind. Zij worden gescreend en na een positieve attestering kunnen zij één of meerdere pleegkinderen opvangen. Als een kind terugkeert naar zijn ouders, kan dit gezin opnieuw een pleegkind opvangen. Dit gaat om zo’n 25 à 30% van alle pleeggezinnen.
Netwerkpleeggezinnen vormen de grootste groep. Dit zijn mensen die enkel een kind helpen dat zij via hun netwerk kennen, bijvoorbeeld als grootouder, tante, ouders van een vriendje, buren. Pleegzorg West-Vlaanderen voert in deze gevallen een netwerkonderzoek/screening uit en zal dit gezin vervolgens officieel ‘attesteren’ (goedkeuren) als pleeggezin. Deze mensen hebben zich dus nooit eerder opgegeven als kandidaat-pleegouder, maar een bepaalde gebeurtenis in hun netwerk brengt hen ertoe pleegouder te worden.
DRIE VORMEN VAN PLEEGZORG
Ondersteunde pleegzorg biedt een kind tijdelijke ondersteuning, hetzij gedurende een korte aaneengesloten periode, hetzij via een afwisselend verblijf binnen het eigen gezin en het pleeggezin. Het gaat meestal om zorg van korte duur, bijvoorbeeld een crisisverblijf, of zorg met een lage frequentie.
Perspectiefzoekende pleegzorg houdt in dat een pleegkind maximum een jaar in een pleeggezin wordt opgevangen en dat er nadien onderzocht wordt of het kind naar huis kan terugkeren. Tijdens het verblijf in het pleeggezin wordt er intens samengewerkt met de ouders en worden bezoeken geregeld.
Bij perspectiefbiedende pleegzorg gaat het voornamelijk om pleegzorg van langere duur. Bezoek en contact met de ouders ligt dan soms moeilijker. Ook bij deze vorm van pleegzorg is het de ambitie van Pleegzorg om het contact tussen kinderen en hun ouders in stand te houden. Dat kan bijvoorbeeld onder begeleiding van een medewerker van pleegzorg. De opleidingsverantwoordelijkheid voor het kind ligt bij het pleegezin.
PROFESSIONEEL GEORGANISEERD
Pleegzorg vzw werkt zeer professioneel, met een horizontaal organogram en met autonome teams als basis. Het doel is zowel klantgericht als medewerkersgericht te werken. De teams staan heel dicht bij hun klanten en de medewerkers krijgen maximaal de ruimte om te beslissen en te handelen zodat ze snel een antwoord kunnen bieden op de veranderende behoeften van klanten en medewerkers.
Onze grote dank gaat uit naar Nathalie en Stefan voor hun warme ontvangst en heldere uitleg bij hun werking. De vele vragen toonden aan dat het publiek erg geïnteresseerd en geboeid was door het onderwerp, dat voor de meesten gelukkig ver buiten de eigen leefwereld ligt.
Wilt u meer te weten komen over Pleegzorg Vlaanderen? Interesse om bestandspleeggezin te worden? Check dan www.pleegzorg.be.
Christophe Popelier