600 jaar KU Leuven. Interview met rector Luc Sels
2025 zal helemaal in het teken staan van 600 jaar KU Leuven. Deze mijlpaal zal gevierd worden met heel wat activiteiten en festiviteiten. Rector Luc Sels houdt de regie ervan strak in handen, en dat is ook nodig voor een grote universiteit met maar liefst 12 campussen in 10 steden, 15 faculteiten en 28 departementen. Het betekent echter niet dat de campussen en faculteiten geen eigen invulling aan de festiviteiten kunnen geven, naast de grote centrale activiteiten. Het feestjaar moet ook het orgelpunt worden van het rectorschap van Luc Sels die in de zomer van 2025, na twee mandaten van vier jaar, afscheid neemt van zijn functie. Wij hadden een gesprek met Luc Sels over 600 jaar KU Leuven en de feestelijke activiteiten die in dat kader zullen worden georganiseerd.
Foto: Emmy Elleboog
"Onze universiteit heeft een onwaarschijnlijk turbulente geschiedenis achter de rug."
Wanneer start het jubileumjaar van 600 jaar KU Leuven precies?
Luc Sels: Eigenlijk het hele jaar 2025, maar in feite is het bezoek van de paus op 27 september de officieuze start van het feestjaar. De paus komt niet enkel voor ons feest naar België, maar het 600-jarig bestaan van de universiteit is daar wel de aanleiding toe. De KU Leuven is immers de oudste nog bestaande universiteit ter wereld met wortels in het katholicisme, en dat wil toch wel iets zeggen.
De klemtoon ligt op Leuven. En dus werkt de stad ook intens mee. We kunnen er niet onderuit dat de geschiedenis van de KU Leuven een Leuvens verhaal is. We krijgen veel van deze stad en geven ook graag iets terug. Daarom hebben we een aantal projecten voorzien die duurzaam zullen zijn voor de stad, en die dus ook ná het jubileumjaar een blijvend karakter zullen hebben.
Maar om op uw vraag te antwoorden: de echte start van het feestjaar is 2 en 3 februari 2025 naar aanleiding van het jaarlijkse Patroonsfeest van de KU Leuven. Net zoals in 2023 vieren we dat samen met onze Franstalige collega’s van UCLouvain, met wie we toch voor het overgrote deel een gemeenschappelijke geschiedenis hebben, vermits we tot 1968 één universiteit waren (Markante momenten uit de geschiedenis van KU Leuven). En ja, het hele feestprogramma is klaar, we zijn nu keihard aan het werken om alles tot in de puntjes uitgevoerd te krijgen.
Kan u daar iets meer concreets over zeggen?
Luc Sels: Naast het Patroonsfeest op 2 en 3 februari organiseren we op 15 en 16 februari KU Leuven Inside/Insight, een groot tweedaags evenement waarop we de deuren van de universiteit open zetten voor al onze alumni, maar ook voor alle nationale en internationale sympathisanten, al onze stakeholders, studenten en hun families. We verwachten letterlijk duizenden bezoekers. We zullen niet alleen ons eeuwenoud erfgoed openstellen maar ook een groot deel van onze onderzoeksinfrastructuur, want velen kennen de universiteit vooral als gewezen studenten. Dat wij onderzoek van wereldformaat doen in tal van domeinen is wel bekend, maar ik merk dat veel mensen zich daar niet altijd iets bij kunnen voorstellen.
We zullen dat weekend negen themawandelingen organiseren langsheen onze locaties in Leuven, en langs de route ook zeshonderdsecondenlezingen houden, 10 minuten dus, waarin een belangrijk wetenschappelijk onderwerp beknopt en bevattelijk wordt uitgelegd op voorname sites van de universiteit.
Er is ook sprake van de opening van een nieuw museum?
Luc Sels: Inderdaad. Op 9 december 2025 wordt het Vesaliusmuseum geopend in de Minderbroederstraat, op de oude site van de Faculteit Geneeskunde. We creëren er een belevingscentrum in drie erfgoedgebouwen die momenteel volop gerenoveerd worden: het pathologisch instituut, het zogenaamde ‘snijhuis’ van de anatomie, en het anatomisch theater van Helleputte. Het belevingscenter zal tegelijkertijd dienst doen als corporate centrum van de KU Leuven. Het belevingscentrum draait rond het menselijk lichaam, de zorg en de wetenschappelijke kennis errond en is interdisciplinair opgevat. Health House, dat momenteel onder leiding staat van Professor Bart Demoor, wordt erin geïntegreerd en biedt een toekomstbeeld van de gezondheidszorg. Naast Museum M wordt dit het tweede voorname museum in Leuven.
“De universiteit heeft een onwaarschijnlijk turbulente geschiedenis achter de rug. Het is eigenlijk een klein wonder dat ze al die grote omwentelingen heeft overleefd”
Komt er een grote overzichtstentoonstelling over 600 jaar KU Leuven?
Luc Sels: Jazeker. Er komt een grote tentoonstelling die zal gespreid worden over twee sites: onze universiteitsbibliotheek op het Ladeuzeplein en Museum M. Naast een chronologische geschiedenis zullen er ook topstukken te zien zijn, waaronder mogelijk ook bijzondere pronkstukken zoals de Fabrica van Vesalius – de geannoteerde versie die we recent samen met de Vlaamse Regering hebben aangekocht voor de ‘luttele som’ van 2 miljoen euro – de Bijbel van Anjou, de brieven van Erasmus en de zogenaamde ‘sneeuwwitjes’. Die laatste verwijzen naar enkele boeken die gered werden uit de brand van de universiteitsbibliotheek tijdens de Eerste Wereldoorlog en die hun naam kregen omdat ze verpulverd zijn tot ‘witte vlokjes’.
De tentoonstelling over die 600 jaar is ongetwijfeld iets voor onze alumni. De universiteit heeft een onwaarschijnlijk turbulente geschiedenis achter de rug. Het is eigenlijk een klein wonder dat ze al die grote omwentelingen heeft overleefd (zie Kader).
Kunst komt ook ruim aan bod.
Luc Sels: Kunst speelt inderdaad een belangrijke rol. We zullen bijvoorbeeld een kunstroute openen. We hebben aan 7 internationaal gerenommeerde kunstenaars gevraagd om een concept te ontwikkelen in samenwerking met wetenschappers uit onze faculteiten. We hebben de faculteiten uitgenodigd om in kleinere groepen met de kunstenaars in dialoog te gaan en zo samen aspecten en dimensies van wetenschap in kunstvorm toonbaar te maken. Die kunstwerken zullen op goed gekozen plaatsen in de stad hun definitieve stek krijgen. De prachtige realisaties zullen te zien zijn aan het Pauscollege, in het stadspark, op de Hertogensite, het Arenbergpark… Een beginpunt van de kunstroute is al opgeleverd in de vorm van een indrukwekkend bronzen beeld van Jaume Plensa, een wereldvermaard Catalaans kunstenaar, op de Hertogensite (noot: de voormalige ziekenhuissite in Leuven-centrum aan de Kapucijnenvoer en de Brusselsestraat) en in de gaanderij van de Universiteitsbibliotheek.
Het eindpunt van de route is de Dwaaltuin van het duo Gijs Van Vaerenbergh, twee KU Leuven-alumni. Zij werken een monumentale constructie in staaldraad af aan het Arenbergkasteel; staaldraad geschonken door AcelorMittal. Het wordt een soort doolhof. Het Leuven Plant Institute zal die constructie beplanten zodat het bouwwerk doorheen de jaren helemaal overgroeid zal zijn. De kunstroute zal één mooie wandelroute worden langs 7 nieuwe kunstwerken van grote kunstenaars, wat de toeristische aantrekkelijkheid van Leuven ongetwijfeld zal vergroten. Daarnaast hebben we, net zoals voor de kunstenaars, ook aan 7 gerenommeerde dichters gevraagd om teksten op universiteitsgebouwen te plaatsen. Dat wordt dan de poëzieroute.
Er gebeurt ook een heropsmuk van het erfgoed van de KU Leuven?
Luc Sels: Er is een grote renovatie van de Universiteitshal bezig, van het Atrechtcollege, de bestrating van het Groot-Begijnhof en nog andere projecten.
Komt ook de wetenschap aan bod?
Luc Sels: Uiteraard. Zoals ik al zei wil ik het onderzoek van onze universiteit nadrukkelijk onder de aandacht brengen. We hebben ondertussen 20 Instituten aan de KU Leuven, zoals bijvoorbeeld het Instituut voor Artificiële Intelligentie, waar nu al 108 professoren en honderden onderzoekers bij betrokken zijn, waaronder ook professoren uit de beleidsinformatica van onze Faculteit Economie. Er is ook het KU Leuven Breininstituut dat werkt rond neurodegeneratieve aandoeningen, het Institute for Urban Studies, het Instituut voor Kind en Jeugd, het Kankerinstituut … Het specifieke aan die instituten is dat zij interdisciplinair werken. Ingenieurs en artsen die bijvoorbeeld samenwerken in het Breininstituut. Voor mij is dat de toekomst, omdat vele uitdagingen in onze samenleving multidisciplinair moeten worden aangepakt: de energietransitie, de mobiliteitskwestie, de gezondheidszorg … Om echt tot oplossingen te komen is er telkens meer dan één discipline nodig. De meeste van die instituten zullen in het feestjaar een inhoudelijke conferentie organiseren, met vaak ook een deel gericht op het grote publiek.
“Interdisciplinair werken is de toekomst omdat vele uitdagingen in onze samenleving multidisciplinair moeten worden aangepakt: de energietransitie, de mobiliteitskwestie, de gezondheidszorg ...”
Is er ook ruimte voor meer ludieke activiteiten?
Luc Sels: De stad Leuven organiseert in april 2025 het Europees kampioenschap marathon en halve marathon. Dat kaderen we graag in het eeuwfeest. Dat we dat event naar Leuven hebben kunnen halen, is vooral de verdienste van Golazo-CEO Bob Verbeeck. Voor ons is het een manier om Leuven en KU Leuven Europees in de kijker te zetten. De marathon start aan het koninklijk paleis in Brussel eindigt in het centrum van Leuven. Er zijn ook de beiaardcantussen op het Ladeuzeplein (zie Kader ‘Samen met de stad Leuven’). Naast deze centraal georganiseerde activiteiten komen er ook nog tal van facultaire initiatieven, waar de alumnikringen zich bij kunnen aansluiten.
En de toekomst? Hoe ziet u de toekomst van KU Leuven?
Luc Sels: Dat is een moeilijke vraag. Ik ga slechts enkele pistes schetsen. Ten eerste is de multicampusuniversiteit een blijver. Onze positieve ervaring met KULAK in Kortrijk was voor ons een inspiratiebron om volop die richting verder te gaan. Tussen haakjes, in 2025 vieren we ook 60 jaar KULAK.
Daarnaast worden we ook steeds meer een internationale universiteit, en dat is voor mij de belangrijkste ontwikkeling waarop we hebben ingezet. In Europa worden we gezien als een topuniversiteit. Zo staan we op nummer 1 in Horizon Europe, het grote kaderprogramma voor onderzoek van de Europese Commissie. We zijn daar de primus, zowel in termen van aantal verworven Europese projecten als in gemobiliseerde middelen. Die internationalisering is ook te merken in de studentenpopulatie. Van 2017 tot vorig academiejaar groeiden de internationale studenten 36%. Ook op het vlak van professoren en onderzoekers is de internationalisering fors vooruitgegaan. Bij onze doctoraatsstudenten is 53% internationaal, bij de postdocs ondertussen bijna 70%. We hebben die internationalisering echt nodig om de meest briljante talenten te kunnen aantrekken en zo onze ambitie om toponderzoek te doen te realiseren.
Maar ook de persoonsvormende kant van het universitaire onderwijs aan de KU Leuven, met daarbij veel aandacht voor maatschappelijk engagement, voortvloeiend uit de traditie van onze universiteit, blijft voor mij essentieel.
KU Leuven is echt wel een powerhouse. Toen ik in 2017 aantrad als rector waren onze bedrijfsopbrengsten circa 900 miljoen euro, in 2023 waren die opgelopen tot 1,450 miljard euro. Daarbij zijn de bedrijfsopbrengsten van het Leuvens Universitair Ziekenhuis niet meegeteld, die ook nog eens 1,450 miljard euro bedragen, dus samen bijna 3 miljard euro. Samen met het UZ stelt de KU Leuven 24.000 mensen tewerk. We zijn dus een hele grote werkgever.
En wat met de faculteiten?
Luc Sels: Die zullen belangrijk blijven. Ik verwees daarnet al naar onze multidisciplinaire instituten. Je kan die multidisciplinaire werking niet op een hoog niveau houden zonder de specialismen vanuit de faculteiten. Ik hoop dat de samenwerking tussen de faculteiten – en tussen haakjes ook tussen de alumnikringen – nog verder zal uitgebouwd worden.
Op het vlak van onderwijs weet ik niet goed wat te antwoorden. Wat zal de rol van AI worden? Hoe zal ons onderwijs er binnen vijf jaar uitzien, of binnen tien jaar? Afstandsonderwijs versus on campus? Wat wordt de waarde van diploma’s in een wereld van levenslang leren? Dat is vandaag allemaal wat koffiedik kijken.
Hoe evalueert u de alumniwerking?
Luc Sels: (lacht) Dat is eerder de winkel van vicerector Peter Lievens. Maar onze alumni zijn erg belangrijk. Als er ooit iets echt fout zou gaan met de universiteit zullen we in eerste instantie moeten rekenen op de vele alumni die toch de beste herinneringen hebben aan hun tijd in Leuven of één van onze andere campussen. Voor de alumniwerking zie ik twee niveaus: de overkoepelende KU Leuven-werking, en de werking van de alumnikringen zoals Ekonomika Alumni. Die facultaire alumnikringen blijven volgens mij de pijlers van de overkoepelende alumniwerking. Afgestudeerden herkennen zich nu eenmaal het best in hun eigen facultaire alumnikring. Maar ik ben ervan overtuigd dat dit ook verder zal evolueren de komende jaren.
Fa Quix en Freddy Nurski