OP WEG NAAR EEN INCLUSIEVE UNIVERSITEIT
Onderwijs speelt ongetwijfeld een sleutelrol bij de opbouw van een veilige omgeving waarin jongeren hun seksuele geaardheid en genderidentiteit ongestoord kunnen verkennen. Door elke voedingsbodem voor homo- en transfobie uit de weg te ruimen, maken scholen en universiteiten het pad vrij voor een inclusieve samenleving.
Hoewel de LGBT+-gemeenschap de voorbije jaren overspoeld werd door een golf van acceptatie, groeit de nood aan nog meer inclusiviteit. KU Leuven-onderzoekers willen met hun wetenschappelijk onderzoek bijdragen aan een beter begrip van diversiteit. Professor Kristof De Witte, professor Oliver Holz en doctoraatsstudente Kaat Iterbeke van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen analyseerden de acceptatie van homoseksualiteit door leerlingen en leerkrachten in acht Europese landen.
DISCRIMINATIE BINNEN DE SCHOOLMUREN Het onderzoek kadert in Homo’poly, een project gefinancierd door de Europese Commissie en actief in verschillende Oost- en West-Europese landen. Homo’poly streeft naar een beter begrip van homoseksualiteit in het secundair en hoger onderwijs. Uit voorgaand onderzoek blijkt immers dat homo- en transfobie de schoolmuren tot op vandaag binnendringen: lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders voelen zich gediscrimineerd binnen onderwijsinstellingen en zijn vaak het slachtoffer van geweld en pesterijen. Die tendens bemerkt ook professor Kristof De Witte: “Homonegativiteit is nog altijd heel actueel. Onderzoekers besteden echter vooral aandacht aan homonegativiteit bij de brede bevolking. Zo is er heel wat onderzoek naar individuele kenmerken: wie is er meer of minder homonegatief? Voor de attitudes van leerlingen en leerkrachten is in het verleden nauwelijks aandacht geweest. Dat hiaat proberen we nu op te vullen.”
Nog een reden om scholen onder de loep te nemen, vertrekt volgens professor De Witte vanuit de socialisatietheorie. Scholen zijn cruciaal bij de verspreiding van sociale normen en beïnvloeden zo ook de houding van leerlingen tegenover homoseksualiteit. “Het is enorm belangrijk om na te gaan hoe leerkrachten naar homoseksualiteit kijken, want zij geven direct én indirect hun waarden en normen door aan leerlingen. Diezelfde beïnvloeding vindt eveneens plaats tussen leerlingen onderling.”
VLOEKEN IN DE KERK Wat het onderzoek bijzonder en interessant maakt, is het unieke consortium van deelnemende landen. En dat is niet vanzelfsprekend. Professor De Witte: “Het was geen gemakkelijke opdracht om Oost-Europese landen zoals Polen, Hongarije en Turkije bij het onderzoek te betrekken. Net omdat het onderwerp homoseksualiteit daar als vloeken in de kerk is. ”In lijn met de verwachtingen kwam uit het onderzoek naar voren dat leerlingen en leerkrachten uit Oost-Europese landen negatiever staan tegenover homoseksualiteit dan die uit België. “In die landen was de zoektocht naar respondenten een heel apart verhaal,” zegt professor Holz. “Zo reageerde een onderwijs instelling uit Izmir in Turkije – een nog relatief progressieve stad – aanvankelijk positief op een uitnodiging voor ons Europese project. Zodra het woord ‘homoseksualiteit’ viel, draaide de reactie om. Ook vanuit leerkrachten, ouders en de directie kwam vaak weerstand.” Dat motiveerde de onderzoekers net om met Homo’poly een blijvende impact te creëren in secundaire scholen en het hoger onderwijs. Door een soortgelijke survey uit 2013 aan dit onderzoek te koppelen, brachten de onderzoekers in kaart hoe attitudes en houdingen tegenover homoseksualiteit geëvolueerd zijn door de jaren heen. Hoewel zich in de meeste landen een positieve trend aftekende, vertonen sommige landen na verloop van tijdmeer homonegativiteit. Professor De Witte: "In Duitsland en Polen keert het klimaat, wat een verontrustende bevinding is. Positief is dan weer dat in Hongarije en Turkije de acceptatie van homoseksualiteit bij leerlingen groeit.”
LEREN ACCEPTEREN Aansluitend op het wetenschappelijk onderzoek werd door de partnerinstellingen van Homo’poly didactisch materiaal ontwikkeld rond homoseksualiteit, zowel voor het secundair (lesmateriaal) als het hoger onderwijs (online modules op www.homopoly.eu). Zo ontstond bijvoorbeeld Kitchen Table Diaries. “Daarbij krijgen jongeren allerlei vragen rond homoseksualiteit mee naar huis om samen met hun ouders te bespreken aan de kitchen table. Tijdens de lessen wordt daar dan door de leerkrachten verder op ingegaan”, aldus professor Holz. Voorlichting over seksuele oriëntatie en genderidentiteit wordt vandaag nog te vaak overgelaten aan externe LGBT+-organisaties. De onderzoekers stellen daarom een diepgaande integratie voor van inclusiviteit en diversiteit in de diverse universitaire opleidingen. Een meerwaarde van het Homo’polyproject is de kruisbestuiving die plaatsvindt tussen secundair en hoger onderwijs. “Het reikt verder dan wetenschappelijk onderzoek. We gaan op zoek naar lesmaterialen die effectief werken. En die we uiteindelijk kunnen implementeren op grotere schaal.” Verschenen op: https://www.kuleuven.be/onderzoeksverhalen